“Khiếu kiện đất đai nhiều chủ yếu do chính sách”

Gấp rút hoàn thiện Dự án "Kiểm kê đất đai và xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2010"

I. TP HCM tổ chức lấy ý kiến về Dự thảo Luật Đất đai

Đề nghị giữ quy hoạch cấp xã như Luật Đất đai hiện hành, ĐB Út nói thêm, “nếu quy hoạch chỉ có ở ba cấp sẽ dẫn đến nhiều quy hoạch treo, cản trở sự phát triển gây ra sử dụng đất đai không hợp lý”. Từ khi ban hành cho đến nay, Luật Đất đai đã trải qua rất nhiều lần sửa đổi, bổ sung như: năm 1993, 2001, 2003. Hơn nữa, nhiều trường hợp thu hồi đất vì mục đích này người dân hầu như không được tiếp cận thông tin, không được bàn bạc, tham khảo ý kiến để quyết định về giá cả đền bù cũng như những định hướng đảm bảo sinh kế. Với quy định thu hồi đất để sử dụng vào các mục đích phát triển kinh tế, xã hội, kết quả xin ý kiến cho thấy có 265 đại biểu đồng ý, 109 đại biểu không đồng ý.

Dự thảo luật còn cần điều chỉnh quy định theo hướng nhà nước chủ động thu hồi quyền sử dụng đất theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được công bố thông qua trưng mua lại quyền sử dụng đất. Thứ ba, đó là cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai của dân còn nhiều bất cập. Phân định rõ ràng như trên, sẽ hạn chế được tình trạng lợi dụng việc thực hiện vai trò quyền đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai để thu hồi đất vì lợi ích nhóm. Nó thể hiện lòng tham mà thực chất là tham nhũng. Việc người dân bị chiếm giữ nhà đất cũ của mình rơi vào nhiều hoàn cảnh khác nhau. Bên cạnh đó, luật mới cũng điều chỉnh theo hướng thu hồi đất của dân không được tùy tiện, nhà nước không thể dùng quyền của mình muốn thu hồi là thu.

II. Sửa Luật Đất đai đảm bảo hài hòa giữa mục tiêu phát triển và an sinh xã hội

Nếu giải quyết được nguyên nhân này thì tình hình sẽ khác đi. Điều cần thay đổi ở đây là khái niệm phát triển kinh tế được đưa ra khá mơ hồ. Nhưng khi đền bù họ chỉ được tính được mấy năm, liệu đảm bảo cho họ sống tối thiểu thế hệ của họ và thế hệ con của họ. Nhiều ý kiến cho rằng việc sửa đổi, bổ sung Luật đất đai lần này sẽ góp phần định giá đất sát với giá thị trường hơn. Loại ý kiến thứ hai cho rằng, hòa giải ở xã, phường, thị trấn là thủ tục bắt buộc đối với các tranh chấp về đất đai, kể cả là những tranh chấp có liên quan đến tranh chấp quyền sử dụng đất như trường hợp chia tài sản chung vợ chồng về quyền sử dụng đất. Các đại biểu cho rằng, dự thảo cần sửa đổi, bổ sung một số nội dung cho phù hợp, như: giải quyết triệt để những tồn tại của thực tiễn, nhất là về giá đất, việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất, nhưng chưa thấy tính đến sinh kế và quyền lợi lâu dài cho người dân; một số điều, khoản quy định chưa rõ ràng, dễ nảy sinh tiêu cực.

Vấn đề đặt ra là vì sao khi chạm đến đất đai thì câu chuyện lại trở nên bất ổn như vậy?Theo tôi, hệ thống pháp luật về đất đai của chúng ta hiện nay có một số đặc điểm như sau: thứ nhất là đồ sộ về khối lượng văn bản, trong đó có hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành luật; thứ hai là hay thay đổi, khiến người dân và chính quyền địa phương nhiều lúc không theo kịp; thứ ba là điều chỉnh rất nhiều đối tượng và chạm vào vấn đề nhạy cảm nhất đối với người dân. Quy định về hệ thống theo dõi, đánh giá đối với quản lý và sử dụng đất để đánh giá việc thi hành pháp luật đất đai, hiệu quả quản lý và sử dụng đất đai, sự tác động của chính sách, pháp luật đất đai đến kinh tế, xã hội và môi trường trên phạm vi cả nước và các địa phương. Với quy định này vô hình chung tạo tiền lệ cho doanh nghiệp muốn xin gia hạn sẽ phải chi cho cấp thẩm quyền để xin hoãn thời gian thu hồi dự án. Theo Luật gia Vũ Xuân Tiền, để hoàn thiện Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi một cách toàn diện, các cấp ngành phải đánh giá lại, xem xét những hạn chế của Luật hiện hành; đánh giá xem có bao nhiêu lỗ hổng dẫn đến tình trạng như thế.Trong quá trình chuẩn bị, chúng tôi đã bám sát ý kiến tham gia của các đại biểu Quốc hội về Hiến pháp và những điều đại biểu phát biểu về điều 53 liên quan đến đất đai. Riêng từ năm 2005 đến nay, thành phố Đà Nẵng tiến hành thu hồi 13.

III. Tổng kiểm kê đất đai ở Hà Nội

Ông Nguyên cho biết thêm: Sau gần 8 năm thực hiện, bên cạnh những kết quả tích cực, Luật Đất đai 2003 cũng đã phát sinh một số nội dung cần phải điều chỉnh như: Luật Đất đai có 13 Nghị định, hơn 200 văn bản của các Bộ - ngành liên quan, trong đó có 65 văn bản hướng dẫn thi hành, và hơn 150 văn bản liên quan đến pháp luật và đất đai. Ví dụ, chúng ta có đến 20 Luật liên quan và hàng trăm văn bản khác về đất đai, dẫn tới khó khăn trong quản lý, giải quyết các KNTC liên quan đến đất đai. Hiện nay, Bộ Xây dựng đã gửi văn bản tới các ban, ngành, địa phương để tổng kết thực hiện Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh bất động sản, đồng thời sẽ bổ sung thêm hội thảo lấy ý kiến các nhà khoa học, bộ, ngành và địa phương cũng như tham khảo thêm kinh nghiệm quốc tế để có sự lựa chọn phù hợp. Về tình trạng khiếu nại đông người, UBND TP. Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh. Các chuyên gia kiến nghị thừa nhận sở hữu tư nhân về đất đai và hướng đến đa dạng hóa sở hữu đất đai.

Dựa trên các động lực thị trường, giao đất cho nông dân trực canh, tháo gỡ giới hạn về không gian và thời gian để khuyến khích họ tích tụ ruộng đất phát triển sản xuất lớn hàng hóa, áp dụng khoa học công nghệ và cơ giới hóa để tăng hiệu quả sử dụng đất. Tuy nhiên, về lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ tái định cư cần thành lập đơn vị tư vấn đủ mạnh để đề xuất giá đất sát giá thị trường, làm cơ sở cho việc xây dựng khung giá đất, phục vụ công tác đền bù, GPMB. TS Vũ Hoan, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học & Kỹ thuật Hà Nội nhấn mạnh: Luật Đất đai (sửa đổi) cần có quy định để định hướng giải quyết những tồn tại hạn chế của Luật hiện hành. Hầu như mọi lần thông qua Luật Đất đai, Quốc hội đều quyết định lấy ý kiến của dân. Về vấn đề này, một chuyên gia của Bộ Tài nguyên – Môi trường cho rằng, ngoài việc nới rộng hạn mức giao khoán đất, cần phải mở rộng hoặc xóa bỏ hạn điền. Việc ban hành nhiều văn bản sẽ dẫn đến tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn, không sát thực tế, thiếu tính khả thi.